Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, που ονομάζεται επίσης χρόνια λεμφοκυτταρική ή αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, είναι μια αυτοάνοση θυρεοειδής νόσος που χαρακτηρίζεται από
· Αυξημένο όγκο θυρεοειδούς,
· Διήθηση λεμφοκυττάρων του παρεγχύματος
· Παρουσία αντισωμάτων ειδικά για τα αντιγόνα του θυρεοειδούς.
Η hashimoto είναι σήμερα η κύρια αιτία του υποθυρεοειδισμού, επιπλέον, οι ασθενείς με hashimoto είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από καρδιαγγειακές παθήσεις και κακοήθη νεοπλάσματα.
(Ralli et al., 2020)
Επιπολασμός:
Ο επιπολασμός του εξαρτάται από την ηλικία (εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ 45-55 ετών), το φύλο (4-10 φορές συχνότερα στις γυναίκες από ό, τι στους άνδρες) και τη φυλή (πιο συχνή στους λευκούς παρά στους μαύρους και τους Ασιάτες)
(Article and Liontiris, no date; Ihnatowicz et al., 2020)
Αιτιολογία:
Αν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη, η παθογένεση, η νόσος σχετίζεται με γενετικές επιδράσεις, περιβαλλοντικούς παράγοντες και επιγενετικές επιδράσεις.
Όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες φαίνεται ότι σε γενετικά προδιάθετα άτομα, ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες θα μπορούσαν να προκαλέσουν αυτοάνοση αντίδραση κατά του θυρεοειδούς. Όπως παρατηρήθηκε σε αρκετές αυτοάνοσες διαταραχές, η παρουσία περισσότερο υγιεινών περιβαλλόντων χωρίς μικροβιακούς παράγοντες μπορεί να σχετίζεται με υψηλή συχνότητα αλλεργικών και αυτοάνοσων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της hashimoto. Επίσης, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η περίσσεια του ιωδίου στη διατροφή μπορεί να καθορίσει την έναρξη της νόσου σε άτομα με προδιάθεση. Ακόμα, η ανεπαρκής πρόσληψη διατροφικού σεληνίου μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της νόσου. Σχετικά με βιταμίνες κάποιο ρόλο πιθανόν να παίζει και η βιταμίνη D.
Εκτός αυτών, το κάπνισμα και το αλκοόλ, το οποίο μειώνει τον κίνδυνο για hashimoto, άλλοι παράγοντες όπως το άγχος, η εγκυμοσύνη και η χρήση ορισμένων φαρμάκων ενδέχεται να υποβοηθήσουν την ανάπτυξη της νόσου σε άτομα με γενετική προδιάθεση (Article and Liontiris, no date).
Συνοπτικός πίνακας για τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto:
(Ihnatowicz et al., 2020)
Συμπτωματολογία
Χαρακτηρίζεται από τοπικές και συστημικές εκδηλώσεις. Τα τοπικά συμπτώματα οφείλονται στη συμπίεση των ανατομικών δομών του αυχένα, συμπεριλαμβανομένης της δυσφωνίας, δύσπνοιας και δυσφαγίας. Τα συστηματικά συμπτώματα είναι πιο συνηθισμένα και οφείλονται στον πρωτογενή υποθυρεοειδισμό που εμφανίζεται σχεδόν πάντα (Ralli et al., 2020).
Διατροφικά
· Έχει υποστηριχθεί ότι η υπερβολική πρόσληψη ιωδίου προκαλεί αυτοανοσία του θυρεοειδούς. Επομένως, υψηλά επίπεδα συμπληρώματος ιωδίου πρέπει να αποθαρρύνονται.
· Η από του στόματος χορήγηση σεληνίου με τη μορφή σεληνο-μεθειονίνης θα ήταν ωφέλιμη σε ασθενείς με hashimoto που έχουν ανεπάρκεια σεληνίου.
· Η σχέση μεταξύ ανεπάρκειας βιταμίνης D, παθογένεσης hashimoto και υπολειτουργίας του θυρεοειδούς έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες. Δεδομένου του χαμηλού κόστους και της ελάχιστης παρενέργειας των στοματικών συμπληρωμάτων βιταμίνης D, μπορεί να συνιστάται η χορήγηση τους. Προτείνεται έλεγχος για ανεπάρκεια βιταμίνης D και συμπλήρωση για ασθενείς με hashimoto, με μηνιαία παρακολούθηση των επιπέδων ασβεστίου και 25 [OH] D, όταν κλινικά απαιτείται .
(Ralli et al., 2020)
Λόγω του ρόλου των θυρεοειδικών ορμονών στη ρύθμιση του μεταβολισμού, ο ρυθμός μεταβολισμού σε κατάσταση ηρεμίας στους ασθενείς μειώνεται με τη μείωση της λειτουργίας του θυρεοειδούς, επομένως πιθανή είναι η αύξηση του σωματικού βάρους που προκύπτει από την υπερβολική κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, λόγω της ισχυρής σχέσης μεταξύ του ανεπτυγμένου λιπώδους ιστού, του οξειδωτικού στρες, των φλεγμονωδών και αυτοάνοσων διεργασιών και του συχνά εμφανιζόμενου υπερβολικού βάρους ή παχυσαρκίας στη νόσο του Hashimoto, ένα σημαντικό στοιχείο της διαιτοθεραπείας είναι η εξατομικευμένη δίαιτα με έμφαση στη σωματική δραστηριότητα παρά σε ενεργειακούς περιορισμούς (Ihnatowicz et al., 2020).
Ακόμα, εφόσον ο ίδιος ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στο εντερικό πέρασμα, οδηγώντας σε προβλήματα με την αφόδευση, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην επαρκή πρόσληψη νερού και φυτικών ινών (Ihnatowicz et al., 2020).
Σίδηρος
Η έλλειψη σιδήρου είναι συχνά συνυπάρχουσα στη νόσο του Hashimoto και εφόσον ο σίδηρος είναι απαραίτητος στην παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, η βελτίωση της πρόσληψης του σε περίπτωση ανεπάρκειάς βελτιώνει τη λειτουργία του θυρεοειδούς και επομένως κρίνεται σημαντική (Ihnatowicz et al., 2020).
Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος εμπλέκεται στην παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών και η ανεπάρκεια του οδηγεί σε διαταραχές. Η βελτίωση της διατροφικής κατάστασης αυτού του μετάλλου σε ασθενείς με νόσο του Hashimoto αποκαθιστά τη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς που προκαλείται από την ανεπάρκεια του. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανεπάρκειας ψευδαργύρου στον υποθυρεοειδισμό μπορεί να είναι η τριχόπτωση, η οποία θα ανασταλεί με τη βελτίωση της διατροφής με ψευδάργυρο. Προϊόντα που περιέχουν τις μεγαλύτερες ποσότητες ψευδαργύρου είναι οι σπόροι κολοκύθας, λιναρόσποροι, δημητριακά ολικής αλέσεως, όπως ψωμί ολικής αλέσεως, κεχρί και φαγόπυρο (Ihnatowicz et al., 2020).
Περιορισμός λακτόζης
Σε ασθενείς με Hashimoto απαιτείται συχνά ο περιορισμός των γαλακτοκομικών προϊόντων που περιέχουν λακτόζη. Η δυσανεξία στη λακτόζη διαγιγνώσκεται στο 75,9 % των ασθενών. Αυτή η παρέμβαση είναι ακόμη πιο σημαντική σε άτομα που λαμβάνουν λεβοθυροξίνη, καθώς η δυσανεξία στη λακτόζη μειώνει τη βιοδιαθεσιμότητα του φαρμάκου. Επομένως, συστήνεται οι ασθενείς να κάνουν ένα τεστ ανοχής στη λακτόζη (Ihnatowicz et al., 2020).
Γλουτένη
Πολλές φορές χρειάζεται και ο περιορισμός της γλουτένης λόγω της συσχέτισης Hashimoto με την κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη). Εντούτοις διαγνωστικά τεστ πρέπει να γίνουν πριν οποιαδήποτε παρέμβαση (Ihnatowicz et al., 2020).
Ιώδιο
Το ιώδιο είναι ένα βασικό μικροθρεπτικό συστατικό της διατροφής που απαιτείται για τη λειτουργία του θυρεοειδούς και τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ιωδίου ενηλίκων είναι 150g, αυξάνοντας τα 250g κατά την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία. Οι κύριες πηγές διατροφής ιωδίου είναι θαλασσινά (π.χ. φύκια, χτένια, μπακαλιάρος, σαρδέλες, γαρίδες, σολομός και τόνος), ζωικά προϊόντα (γιαούρτι, αγελαδινό γάλα, αυγά) και φρούτα (π.χ. φράουλες) (Article and Liontiris, no date).
Υψηλά επίπεδα συμπληρωμάτων ιωδίου στη hashimoto πρέπει να αποθαρρύνονται, καθώς δεν είναι ωφέλιμα και πιθανώς επιβλαβή. Η αποθάρρυνση του υπερβολικού συμπληρώματος ιωδίου δεν πρέπει να αποκλείει την κατάλληλη συμπλήρωση κατά την εγκυμοσύνη σε συνολική πρόσληψη 250g / ημέρα (Article and Liontiris, no date).
Σελήνιο
Το σελήνιο (Se) είναι ένα βασικό μικροθρεπτικό συστατικό της διατροφής με πολλές επιδράσεις που κυμαίνονται από αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη έως αύξηση της παραγωγής ενεργών θυρεοειδικών ορμονών.
Το σελήνιο υπάρχει στο έδαφος και εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα μέσω των φυτών. Έτσι, η περιεκτικότητα εξαρτάται από το εάν το έδαφος όπου φυτεύονται τα φυτά είναι πλούσιο ή όχι σε σελήνιο. Η τρέχουσα συνιστώμενη διατροφική πρόσληψη Se σε ενήλικες κυμαίνεται μεταξύ 55 και 75g ανά ημέρα. Τροφές πλούσιες σε Se είναι καρύδια Βραζιλίας, στρείδια, τόνος, ψωμί ολικής αλέσεως, τα περισσότερα είδη κρέατος (χοιρινό, βοδινό, αρνί, γαλοπούλα, κοτόπουλο), μανιτάρια και σίκαλη (Article and Liontiris, no date).
Βιταμίνη D
Παρά το γεγονός ότι αρχικά περιγράφηκε ως «βιταμίνη», η βιταμίνη D θεωρείται τώρα τόσο ως λιποδιαλυτή βιταμίνη όσο και ως στεροειδής ορμόνη που παίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση της ομοιόστασης ασβεστίου / φωσφορικών. Συντίθεται εντός του σώματος μέσω δύο οδών: έκθεση του δέρματος στο ηλιακό φως και πρόσληψη μέσω διατροφής αν και η περιεκτικότητα της στα τρόφιμα είναι ελάχιστη (π.χ. γαλακτοκομικά).
Το φυσιολογικό εύρος στον ορό είναι μεταξύ 30 και 80 ng / mL και τα επίπεδα κάτω από 30ng / mL θεωρούνται από τους περισσότερους ενδεικτικά ανεπάρκειας βιταμίνης D (Article and Liontiris, no date).
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ:
Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
Σωματική δραστηριότητα
Επαρκής πρόσληψη νερού και φυτικών ινών
Έκθεση στον ωφέλιμο ήλιο
Ισορροπημένη διατροφή
Να αποφεύγονται υψηλά επίπεδα συμπληρωμάτων ιωδίου
Επαρκής πρόσληψη σεληνίου (κοίτα τισ διατροφικές πηγές στη σχετική παράγραφο)
References:
Article, R. and Liontiris, M. I. (no date) ‘A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients.Points that need more investigation’, pp. 51–56.
Ihnatowicz, P. et al. (2020) ‘The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto ’ s thyroiditis’, 27(2), pp. 184–193. doi: 10.26444/aaem/112331.
Ralli, M. et al. (2020) ‘Autoimmunity Reviews Hashimoto ’ s thyroiditis : An update on pathogenic mechanisms , diagnostic protocols , therapeutic strategies , and potential malignant transformation’, Autoimmunity Reviews. Elsevier, 19(10), p. 102649. doi: 10.1016/j.autrev.2020.102649.